Nga Halil Matoshi
Shtatorja e Gjergj Kastriotit duhet të rivendoset në Prizren – por të jetë meritore dhe të bëhet me konkurs ndërkombëtar
1.
Kryetari i Prizrenit tha për TCh se do të themelojë një komision vlerēsues me ekspertë, ndonëse është dashur që zëri i profesionistëve të dëgjohet para vendosjës së kësaj statuje, megjithatë më mirë vonë se hiç.
2.
“Arti ruan dhe ruhet” (Deleuze e Guattari) pra arti monumental është një nga format e ruajtjës së historisë së lavdishme e jo eksperiment me historinë: dhe bartēsit e saj. Nuk ka në histori “po që se!?”; Ose; “sikur të ishte Gjergji si ky!?”
Nuk ka në histori “sikur”, sepse ajo merret me akter e kryera dhe mbështetet në fakte.
3.
Sa i pērket kinse-shtatores sē Gjergj Kastriotit nga autori (për mue anonim) më duhet të sqaroj publikun se:
* Permasat anatomike të saj janë të pasakta, gjoksin (figura 1) e ka aq nalt ne nivel te klavikulës, e jo te pazmorit; shih figura 2. Kjo dëshmon se autori Sinan Aliaj nuk e njeh anatominë e trupit të njeriut.
* Tipoligjia e personazhit në “shtatoren” e Pruzrenit është joshqiptare (tipare të carëve e knjazbe sllavë, bullgar, serbë…);
* Ka karakter joushtarak, e figura e Gjergjit duhet të nderlidh atë me komandantët e luftës së shqiptarëve për liri, para dhe pas tij; që nga iliro-dardanët deri te Adem Jashari, kurse narrativa për Gjergjin e autorit Aliaj është osmane; Kētë e pranoi edhe vet autori në TCh.(“Sulltani e ka dashur më shumë se fëmijët e tij. Jam bazuar tek Perandoria Otomane, ku edhe u rrit dhe u shkollua. Vetë sulltani e tregon që ai ka vepruar në dobi të Perandorisë Otomane.” (Citoj sipas Parim Ollurit.)
* Kjo skulpturë ka mungesë shprehjeje të lëvizjës (dinamikës) së trupit të një heroi;
* Artistikisht është pa vlera të shënuara; Heroi si vepër arti monumental duhet të shpërfaqë të bukurën dhe të madhërishmen si kategori estetike, të ngjallë frikë për armiqtë dhe respekt e admirim tek populli (publiku);
* Autori nuk e ka përfillë traditën letrare (Barleti) ose artistike të narrativës së Rilindasve pēr skënderbegianën (modelin Odhise Paskal, Janaq Paqo dhe gravurat Perëndimore – shih: Libri i Luan Tashit: “Portretet e Skënderbeut”.
* Personalitet historike të skalituna në bronz duhet me tejçue mesazh unifikues tek shoqëritë përkatëse. Duhet të ngjallë ndjenjë krenarie e vetbesimi të njerëzve të atij territori që e ka një histori të vetën.
* Autori ka gjasë të ketë marrë modele shtatore tempullarësh, si psh. Kalorësin e Tomarit, shtatore portugeze. (Shih fugura 3.)
P.S.
Sapo e lexova një kinsereagim plot shpifje e t’bazuem në Fake News të njëfar Nue Oroshit dhe Shoqatës diku në mërgim “Trojet e Arbrit”.
Një manipulim i tmerrshëm, që është punë për gjykatë, jo për mu!?
———————————-
Figura 1. dhe 2.
Gjoksi i statujës së Aliajt është skalitur në nivel të klavikulës, ndonëse sipas anatomisë së trupit të njeriut, ai duhet të jetë në nivel të pazmorit (rrashtës);
3. Kalorësi i Tomarit, shtatore portugeze. (Shih fugura 3.)