Fusha me zgjerim të shpejtë e ADN-së së lashtë, e njohur zyrtarisht si paleogjenetikë, u bë e njohur në vitin 2022, duke i dhënë shkencëtarit të saj pionier Svante Pääbo një çmim Nobel për mjekësi dhe fiziologji.

Pääbo, drejtor i Institutit Max Planck për Antropologjinë Evolucionare në Gjermani, zhvilloi metoda për të rikuperuar, renditur dhe analizuar ADN-në e lashtë nga fosilet – një sukses që zgjati dekada. Studiuesit po përdorin teknika të veçanta për t’iu përgjigjur pyetjeve themelore në lidhje me historinë njerëzore dhe të kaluarën e thellë të planetit.

Shumë prej zbulimeve përmbysin supozimet për kohët parahistorike. Kur laboratori i Pääbo-s në Leipzig renditi gjenomin e parë të Neandertalit në vitin 2010, shumë u habitën kur mësuan se specia jonë Homo sapiens u ndesh dhe kishte fëmijë me Neandertalët.

Paleogjenetika ka vazhduar të nxjerrë sekrete mahnitëse nga ADN-ja e fshehur në kocka, dhëmbë, madje edhe në papastërti. Këtu janë shtatë gjëra që mësuam në këtë fushë magjepsëse dhe në zhvillim në vitin 2022.